Luis Pasín, ex concelleiro de Santiago: «Vexo un problema de solidariedade, hai moitas familias que o pasan mal»

Na familia de Luis Pasín Liñares (Santiago, 1934) sempre se falou de non esquecer, e de non odiar, de dialogar. Este afastamento do rancor é dunha forza case sobrehumana porque el foi «O Nené» dunha familia ferozmente represaliada: seu avó, José Pasín Romero, sindicalista e tenente de alcalde na República, perseguido; dous tíos seus, fillos de José, Marcelino e Modesto, fusilados; e seu pai, irmán destes, Luis Pasín Noya, na cadea en traballos forzados. O pequeno Luis non entendía o por que e mesmo lle daba voltas a un terrible pensamento: «Tiña dúbidas sobre se o meu pai era malo ou bo». Nesta crueldade formouse o carácter de Luis Pasín, marcado polo activismo acérrimo na procura das liberdades, a solidariedade e a vocación de servizo público. O xornalista José Luis Estévez levanta acta deste pasado no libro «Pasín. Memoria dunha resistencia», e un día despois da súa presentación no Museo do Pobo Galego rodeado por compañeiros no Concello de antes e de agora -entre eles Sánchez Bugallo e Xerardo Estévez, quen no limiar di que Pasín deixou en Raxoi «un saldo de labor ben feito»-, o protagonista rememora estes episodios e algúns máis, pero tamén analiza a actualidade, durante un encontro con La Voz que daría para escribir a segunda entrega da crónica que vén de publicar Alvarellos.

-Se tivese hoxe responsabilidades na política activa, onde centraría os seus esforzos?

-Hai un problema serio que non é só de Santiago, é xeral: a pandemia ten graves consecuencias en moitas familias. Tiña que haber máis axudas porque hai moita xente que está pasando serias dificultades. Vexo un problema de solidariedade. Noutros tempos [refírese á posguerra] había unha solidariedade entre os veciños, a miseria repartíase como fose. É un problema de conciencia de cada quen, pero deberiamos coidar isto máis. As administracións deben dar exemplo, pero non vexo que haxa un reforzo da atención social. Din que a pandemia está controlada, pero quédase aí. Hai que estar máis cerca dos problemas dos veciños.

-Vostede retirouse da política municipal no 2003, despois de 24 anos no Concello. Como ve a evolución da cidade?

-Unha das cousas que se pelexou foi o Plan Xeral, que foi a base do gran desenvolvemento actual de Santiago; e tamén o Real Padroado, un proxecto de estado que tiña que estar funcionando. É unha responsabilidade compartida do Concello e a Xunta. Non quero criticar a ninguén, pero hai que insistir.

-Cre entón que a cidade perdeu a potencia que alcanzara nos 90?

-Nese aspecto, si.

-Moito se fixo nese tempo no Concello, porque todo estaba por facer, pero algo haberá que se quedou polo camiño.

-Dende a miña responsabilidade fixen... Pero non conseguimos que o desenvolvemento industrial chegase a Santiago, tiñamos que ter pelexado máis. Tamén para conseguir máis infraestruturas, para completar o periférico, por exemplo.

-Que sinte diante do «espectáculo» da política española actual?

-Ten que haber un respecto e unha educación, que non hai. Existe o insulto e o choque persoal. Isto está prexudicando enormemente a democracia. Na Transición non andabamos a bofetadas. Pola miña forma de pensar, podería dicir «imos cargar contra a dereita», mais hai que facelo contra aqueles que se apoian na democracia para tratar de minar a democracia. É a repetición do que pasou na República, noutras circunstancias. A esta xente hai que aplicarlle a Constitución.

-Véñenlle recordos do seu pasado máis duro?

-Si. É o que hai que evitar. A memoria histórica está para mantela viva, para recordar e que eses sucesos non se volvan repetir.

-En termos de calidade democrática, nada que ver cos seus inicios en Raxoi. Hoxe sería impensable que un alcalde faga un reparto de delegacións entre a totalidade dos edís, como fixo o primeiro rexedor, Souto Paz.

-Había bastante utopía. Tiñamos moito interese en cambiar as cousas, en inzar a democracia, e moitos veciños pensaban que coa chegada da democracia estaba todo feito, e todos a pedir.

-Había moitísimas necesidades, pero o Concello non tiña recursos.

-O Concello non tiña nada. Iso si, tiña unhas débedas importantes.

-E o primeiro concelleiro de Tráfico, que foi vostede, non tiña ni para poñer os sinais.

-Non tiña nin as barras.

-E o último que fixo o concelleiro de Tráfico foi encabezar unha manifestación diante de Raxoi xunto cos veciños para reclamar medidas de seguridade contra os atropelos na avenida de Lugo.

-Si, pero é que eu non atopaba nin medios económicos nin respaldo político para o traballo que estaba facendo dende o goberno municipal. Presentara unha moción para peonalizar a Praza do Obradoiro, con rexeitamento dos hostaleiros e ata me presentaron unha querela, a primeira querela que houbo no Concello foi contra Pasín. Despois foi a peonalización da avenida de Figueroa, puxen o mojón, que aínda segue alí. Para a avenida de Lugo, eu negociara semaforización e unha pasarela, pero as miñas iniciativas non interesaban, tiña oposición dentro do goberno. Chamoume o alcalde, [Marcial Castro] e ao remate da manifestación cos veciños subín ao seu despacho e automáticamente cesoume. Logo déronme a delegación de Turismo.

-Vostede sabía onde había que estar: sempre do lado dos veciños.

-Os veciños tiñan moitos problemas e había que solucionalos. Para iso estabamos no Concello. Eu antepuña sempre o interese xeral, o interese dos veciños, aos intereses políticos.

-Tamén pasou por riba das siglas e os intereses de partido. Deixou o Partido Comunista e integrouse como independente no PSOE de Xerardo Estévez, e así dende as municipais do 83 ata a súa retirada.

-Eu non vía ben o que estaba pasando no PCE.

-Tampouco lle parecera ben, moito antes, a realidade soviética, cando nos anos 60 viaxou a Moscú, e incluso a francesa.

-Como bo galego, gústame tocar as cousas, velas, palpalas, vivilas, e iso foi o que fixen en Rusia, aínda que xa se coñecía o que fixera Stalin. Tampouco era o que esperaba cando cheguei a París: aquilo de «liberté, egalité, fraternité» decepcionoume cando vin o trato que lle daban aos emigrantes, o maltrato que fixeron cos republicanos alí.

-En Raxoi, vostede era o home de Xerardo Estévez nos barrios, na relación cotiá cos veciños, o das obras e os parques. No 2003 marchou coa sensación do deber cumprido?

-Considero que en boa parte, porque nunca podes dicir que cumpriches completamente. Cando Xerardo marchou no 98, díxome «Luisiño, aguanta o que poidas». Sempre, en todo momento, tratei de cumprir o que se debía facer e dicir ás persoas, con honestidade. Xa fóra da corporación, a xente víñame igualmente cos problemas.

Orgullo de Conxo, rebeldía contra a inxustiza e loita pola liberdade

Conxo é o microcosmos onde creceu o neno da guerra Luis Pasín e onde se forxou a súa conciencia política. No barrio se entrelazaban as redes de solidariedade dos veciños, que herdaran o orgullo de ser de Conxo e o acariñaban despois da anexión do seu concello polo de Santiago en 1925. Conta Pasín que esa solidariedade foi de gran apoio para a súa familia nos tempos da represión e co seu pai no cárcere.

A rebeldía e a resistencia de Pasín fronte á inxustiza vén de idade temperá. Conta a La Voz como tivo que fuxir da escola porque o seu mestre, o fascista alcumado Bigotes, recibiu un tinteiro sobre a súa camisa cando ía imporlle un castigo. Ou o distanciamento, por «ditador» do rapaz coñecido como «Anano», xefe da banda de Conxo da que formou parte Luis -era o máis pequeno e por iso lle dicían «O Nené»-, que cometían pequenos furtos de alimentos e outras trasnadas. Eran tempos de «miseria absoluta» nos que a vida xiraba arredor do «manicomio» e da estación de Cornes, onde conseguían froita pasada e outros produtos entre as mercadorías que viña no tren. Farto das imposicións do «Anano», que tempo despois dirixiu o club de fútbol Xuvenil de Conxo, Pasín marchou ao novo club Júpiter, do mesmo barrio, no que xogaba de defensa. Mais a súa carreira futbolística non durou moito, porque -outra vez alporizado contra a inxustiza- na final de copa en Santa Isabel contra o Basquiños, que estaba presidido por un capitán de artillería, pola escandalosa arbitraxe favorable a este equipo, nun lance acabou por darlle unha puñada ao árbitro e foi sancionado con dous anos de suspensión. Moito despois, o árbitro confesoulle que aceptara un suborno do militar porque non tiña cartos para pagar a pensión.

A Taberna de Pasín era moito más que un negocio para o sustento familiar. Era un lugar de activismo antifranquista dende o que se distribuía o material propagandístico que chegaba de Bos Aires. Antes de cumplir os 18 anos, Luis era taxista. No seu coche americano negociáronse pactos entre organizacións estudiantís que prenderían a mecha do marzo do 68 na universidade -Pérez Touriño e Tuco Cerviño poden contar aínda máis que o condutor-, viaxou algún guerrilleiro ferido camiño da clínica Baltar, ou mesmo Raimon para o seu histórico concerto. Pasín fala con emoción de «Tinín», Vicente Álvarez Areces -o ex presidente de Asturias-, ao que convenceu en París, en 1966, para que viñera a Santiago a loitar pola democracia dende a universidade.

---

---

---