Los fondos históricos del Xelmírez I interesan en Galicia y en la emigración
SANTIAGO
El centro recibe la Orden de Alfonso X el Sabio por su patrimonio educativo
29 may 2022 . Actualizado a las 12:54 h.El director del IES Xelmírez I, Manuel Portas, y el jefe de estudios Roberto Carballada recibirán el martes en Madrid la Orden de Alfonso X El Sabio con la categoría de placa de honor, concedida por el Estado al centro. Reconoce sus 176 años de actividad «en prol da formación de varias xeracións», destaca la Consellería de Educación.
El Xelmírez I tiene la consideración de instituto histórico. En el año 2020 organizó la celebración de su 175 aniversario, que interrumpió la pandemia. Heredó el patrimonio del instituto Gelmírez, con valiosos fondos de su biblioteca, laboratorios y gabinetes, además del archivo.
«O noso centro comezou a funcionar en 1845 no pazo de San Xerome, adscrito á USC. Naquela altura o denominado Plan Pidal favoreceu que se creasen institutos nas cabeceiras de provincia, e nas galegas a excepción foi A Coruña, por estar a Universidade en Santiago. Na cidade da Coruña non houbo un instituto até a década final do século XIX», explica Manuel Portas.
Los fondos históricos de que disponen «son moi valiosos para coñecer a identidade do ensino medio en Santiago, e mesmo na provincia nese medio século en que fomos referencia, un período no que tamén viña aquí alumnado do norte de Pontevedra. Por iso aquí gardamos expedientes de estudantes como Castelao, Valle-Inclán, Manuel Antonio, Antonio Villar Ponte e outros moitos», sostiene Portas.
El interés de la documentación histórica es «moi amplo e diverso. Desde docentes do noso instituto, que aproveitan recursos da biblioteca ou do laboratorio para o ensino; ao atractivo que supoñen para outros centros de ensino medio e mesmo da Universidade. Temos unha sala de investigadores, onde se traballou para teses de doutoramento o outros estudos académicos. E tamén recibimos continuamente peticións da emigración, de descendentes de galegos que se interesan por datos de antepasados, que lles son valiosos para reconstruír a historia familiar, en especial da Arxentina e do Uruguai», manifiesta Portas.
Conservan materiales didácticos «que evidencian como no século XIX había un ensino de calidade, equiparábel aos mellores centros de Europa. Temos por exemplo láminas de Achille Comte que sorprenden por seren auténticas xoias, moi valoradas», afirma. E una caja fuerte y blindada custodian los materiales más valiosos.
El instituto afrontó cuatro traslados y prepara una exposición de sus materiales más valiosos
El Xelmírez I avanza en la organización de una gran exposición, que pretende que sea en dependencias de la USC, con fondos de las dos muestras que pretendía organizar en su 175 aniversario y que frustró el covid. «Queremos que sexa na USC por ser onde comezou o instituto. Unha das exposicións era unha viaxe no tempo desde o nacemento, con materiais de alumnado, láminas didácticas de varias disciplinas, aparellos dos gabinetes científicos e outros materiais. A outra mostra tiña como título Diálogos de creación, e incidía en como o noso centro chegou a ser un lugar de referencia na historia da creación artística e cultural de Galicia ao longo dos anos, e como desde a súa fundación, até a actualidade, se foron estabelecendo redes de colaboración en literatura, música, escultura ou pintura, entre profesorado e antigo alumnado», resalta Manuel Portas. Destaca asimismo las actas de 1936 y años posteriores, por su valor histórico. Aunque el director admite que «se calquera traslado é un desastre, polo risco de que se perdan cousas, hai que ter en contra que o noso centro tivo catro: en San Xerome só estivo dous anos; despois pasou máis dun século en Mazarelos; 20 máis en San Caetano; e desde decembro de 1984 estamos no actual edificio. Cando viñemos para aquí non cabiamos ben, até que pouco despois se inaugurou o Xelmírez II», agrega. Destaca la labor que realizan docentes del actual claustro, como Catalina Lorenzo en la biblioteca, o Xavier Méndez Zunzunegui en el museo «aínda que isto pide moita dedicación e financiamento e deberíamos poder contar con profesionais de biblioteconomía para conseguir maior rendibilidade deses fondos históricos», dice.