El jardinero que lleva casi 40 años haciendo florecer Compostela siguiendo el mantra de la margarita
SANTIAGO CIUDAD
El de Gregorio López es un trabajo discreto y especialmente vistoso en la primavera, cuando las rotondas, medianas, jardineras y parques de la capital gallega se llenan de color
17 abr 2024 . Actualizado a las 05:00 h.Bastan un par de minutos hablando con Gregorio López Albardonedo para darse cuenta de que es un hombre sabio, de los que emanan conocimiento entretejido con dichos populares, referencias a la termodinámica y citas de figuras como Edward Wilson. Pero, ante todo, es jardinero y como tal es una persona discreta: «Nós temos que pasar pola cidade como pasa o vento, sen que a xente se dea conta case da nosa presenza, e que pareza que as plantas e flores brotan de forma natural, sen intervención humana». Este orosino, orgulloso de haber nacido en una aldea (Falmega) en la que cultivó su pasión por la naturaleza, lleva casi 40 años haciendo florecer la capital gallega, en los últimos tiempos como responsable del servicio de Parques e Xardíns.
Él no presume de los llamativos y coloridos tulipanes que embellecen en esta época las rotondas, medianas y jardineras de Santiago, convirtiéndola —permítanme la exageración— en una pequeña Holanda (con más de 100.000 bulbos plantados, combinando distintas variedades para prolongar los períodos de floración). En su lugar, saca pecho de las margaritas: «Son pequeniñas e están en todos os sitios, aínda que non repares nelas, coma o xardineiro. E, de repente, ves que botan unha floriña e alégranche a vista, igual que facemos nós. Ademais, alimentan a moitos bechiños e forman parte dun ecosistema... e a nosa, é tamén unha labor colectiva, que chega a destacar grazas ao esforzo de moitas persoas». A su vez, la margarita representa para él un cambio en la forma de hacer las cosas: «Hoxe impera o enfoque da restauración do ecosistema. Traballamos as praderías dunha forma máis naturalizada e, en vez de cortar a herba para que estea sempre pequena, deixámola crecer un pouco máis e deste modo as plantas teñen a capacidade de diseminar as súas sementes e estenderse. Así é como consegues que se multipliquen as margaridas, á vez que facendo menos cortes reduces o gasto de recursos. Son solucións baseadas nos propios cursos da natureza que aprendemos nas últimas décadas».
Gregorio inició su formación en la jardinería en Sergude (Boqueixón) y luego continuó ampliando su experiencia en otros lugares de España y fuera, «compaxinando sempre a formación co traballo, coma un mercenario da xardinería», comenta entre risas. Cuando se unió al servicio de Parques e Xardíns compostelano existían «moitísimas menos zonas verdes que agora... daquela, había pouco que se deixara de facer a feira de gando na Alameda aínda. Estaba moita menos xente no servizo e non había empresas contratadas. As máquinas e vehículos que se empregaban eran moito máis rudimentarios e esixían moita máis forza humana. Eran labores máis manuais», indica. Hoy, Santiago está entre las urbes más verdes de España y hay 24 metros cuadrados de jardines y parques por cada habitante (y eso, sin contar con las zonas de la ciudad que no son de concesión municipal). Algo más de un centenar de personas trabajan para que esta enorme superficie no solo luzca bien sino que sea cada vez más accesible y sostenible, jugando contra un enemigo especialmente caprichoso, el clima, que tanto puede superar los 30 grados como bajar a los 4 —como sucedió este mes —. Pero la jardinería, como dice Gregorio, «é un exercicio de tenacidade».
«Sempre digo que esta cidade máis que ter xardíns é un xardín que ten unha cidade dentro», comenta este veterano jardinero municipal, quien destaca que las zonas verdes han pasado a cobrar un mayor peso y protagonismo. «Hoxe non se cocibe, por exemplo facer unha urbanización sen que a vexetación e o entorno natural sirvan de telón de fondo», incide.
En el vivero municipal también han cambiado las plantas que se cultivan con el paso del tiempo: «Antes había alegrías, distintas especies de begonias e outras plantas. Agora hai variedades distintas, máis adaptadas á nosa climatoloxía. No caso dos tulipáns, sempre houbo, pero estabamos máis condicionados en función das limitacións orzamentarias e non tiñamos tanta capacidade de suministro para que a floración fose tan longa coma hoxe. A xardinería trátase tamén da diversedade e, como se soe dicir, a natureza non pon todos os ovos na misma cesta, polo que na campaña de inverno os tulipáns son só unha parte pequena do conxunto que se planta».
¿Y de qué especie se siente más orgulloso de tener en la ciudad? «Iso é como preguntar que voa millor, se unha londra ou unha aguia. Non se poden comparar», responde con la maestría esquiva del buen gallego. «Síntome orgulloso do nivel de resiliencia das nosas zonas verdes. Notouse moito na pandemia, por exemplo. Recordo que os nenos facían casiñas coas follas que atopaban e nós deixabámolas aí para que puideran seguir xogando ao día seguinte con elas. As zonas verdes as trato case como un ser vivo, desprovistas de todo egoismo, son xenerosas sin par e non teñen afán de recompensa, pero deixan a súa pegada en todos nós», añade.
Evidentemente, aclara Gregorio, hay muchas especies que no se plantan porque su umbral de adaptación no es compatible con el clima compostelano, como ocurre con muchas plantas tropicales o subtropicales: «Podes intentar introducir algunha, pero arriscas dentro da lóxica e hai que ir probando para ver como se comportan nun sitio e outro, xa que non sempre se comportan igual. A experiencia, coma di un clásico, é a nai da ciencia». «Tampouco facemos grandes experiementos, porque non tería moito sentido malgastar recursos se buscamos plantexamentos viables, ambientalmente sostibles... Xa non se levan os proxectos de xardinería como un exercicio de poder e ostentación como adoitaba facer a nobreza. A tendencia hoxe en día é abrir os xardíns a todo o mundo e universalizalos. Xa Edward Wilson defendía esta idea de que somos seres naturais e temos que coidar as zonas verdes e a biodiversidade que nos rodea, porque temos unha tendencia innata a defendernos na vida no medio natural. Hai que facer as cidades máis vivibles, con xardíns e parques naturais. É algo que a sociedade debería considerar, polo que debería pelexar, tendo en conta que é inseparable á prosperidade ter unha infraestrutura verde boa», concluye.