Busca transformar a aldea desde a cultura. Ten mentes xa de dotar ao evento dunha sede oficial
22 jun 2021 . Actualizado a las 00:37 h.O cine, a música, a literatura, a televisión son escusas. O que enche a Alfonso Pato de verdade é Cans, a aldea onde naceu e onde ten elixido o penedo que quere que marque o destino das súas cinzas. É o seu centro do mundo, aínda que viva en París como ata fai pouco, ou botase máis de media vida en Santiago. Cans é o seu diapasón o lugar que lle afina todos os agostos e o centro do guión que cada ano afronta en forma de festival de curtametraxes coa Asociación Cultura Arela. «Teño tres ou catro traballos para poder dedicar o 80 % do tempo ao festival», bota contas ao pensar canto dedica a por en marcha a cita que este setembro acadará a maioría de idade.
Escoitándolle semella que a vida de cada un dos veciños é de película. O próximo guión do festival será o das mulleres do estraperlo, as que ían e viñan de Portugal ao val da Louriña cuns quilos de café, fariña ou azucre para tratar saír da miseria.
Fala da súa aldea como un lugar aberto, colorista, rico en esencias fronte a un O Porriño no que lle custa recoñecerse, onde lle parece que a súa poboación «é algo pintoresca», e que pese a ter nacido coma un cruce de camiños «está illado nun val, cercado por unha néboa mesta que non deixa saír. Cans xurdiu primeiro», reivindica ligando as raíces da súa aldea aos frades de Melón e o seu xigante coto fundado no século XII.
«A idea do festival naceu nun bar», di Alfonso Pato poñendo cara de que as boas ideas colectivas ven a luz invocando aos espíritos da ocorrencia co ritual de subir e baixar vidro. «Nin en sonos pensamos que collería a dimensión que ten acadado». O agroglamour dos jalpóns, dos alpendres e adegas, das placas levantadas como sinal dun futuro familiar que se quer acadar, chegaron este mes á Bienal de Venecia de Arquitectura en forma de maquetas para facer ver que case calquera emprazamento serve para proxectar e proxectarse. «Cans, arquitectura de consenso», así foi como se explica na cidade italiana o empuxe dunha idea.
«Non quero xa facer o festival por facelo. Quero dar un paso máis alá co festival de Cans. Transformar a aldea, que segue a estar lonxe de todo, que perde xente. Penso en facer algo que transforme a aldea, que aumente o acceso á cultura: becas, estudos... cultura como forza transformadora, cousas pequenas pero que axuden a cambiar a mentalidade», vai traducindo os seus pensamentos Pato, orgulloso de que dous ou tres rapaces comezaran xa estudos audiovisuais.
Soña tamén cun legado do festival en forma de sede fixa, un espazo físico onde dar acubillo á creatividade. Ten elixida a casa, as ruínas dunha vivenda na que súa dona sempre tiña algo para dar os que pasaban máis fame nos tempos nos que se pasaba fame, o que despois alugábase para que o campo abrise o apetito a nenos do pobo ou a cidade que non daban feito co seu crecemento. As empanadas que alí chegaban permitían disecar o polo sen levantar a tapa.
«O festival fai emerxer a memoria, é unha escusa para recuperar a historia da aldea, descubrir aos veciños. Hai historias incribles nas familias que a min enriquecéronme moito como persoa. Créoo de verdade». Para Pato, esas historias son argamasa de unión cun territorio. «Cans só se pode facer en Cans», di con firmeza, espantando calquera idea de quen non pasase da pel do que se monta cada ano na aldea.
Quince persoas danlle voltas todo o ano á estratexia da seguinte edición, aos concertos, ás salas de proxección. Fixéronse douscentos contratos de traballo nos catro días da última cita antes da pandemia. O festival móvese agora nun orzamento de 200.000 euros, pero xa tivo máis. Un terzo vén das institucións públicas.
A Alfonso Pato non lle importa, gústalle incluso, di, que os políticos desfilen subidos aos chimpíns. Parecería que se lles rende tributo ao seu paso polo bulevar xunto con actores, actrices, directores e famosos. Pero é ao revés. Pato sóbeos no carro para que contemplen Cans, para que valoren o que teñen diante. «Gústame que veñan e que sexan ideoloxicamente do máis variado, e comproben como cada euro que nos dan multiplícase por cinco ou por seis. Os que non teñen a miña simpatía son os políticos que veñen e queren meter baza sen coñecer nada. A nosa ideoloxía é o festival», decreta.
Alguén acuñou alí que non sabía que O Porriño fora o centro do mundo. Para el o é, e en parte tamén para o resto do Estado aínda que non o saiban, porque o quilómetro cero da Porta do Sol de Madrid está feito por un canteiro porriñés.
Pato aguanta as súas argumentacións en historias, e unha das que máis lle enche é a de ter visto a Cans nun dos espazos de máis fama da CNN, o conducido por el xornalista Ali Velshi. Falaba de Cannes, o francés, e o seu festival, pero o mapa que lle acompañaba nas imaxes era o da aldea galega. «Mandeille unha carta convidándolle a vir», remata sorrindo.
EN DETALLE
Primeiro traballo
«Repartidor de pensos polas aldeas, peixe, patacas, mineral... mentres me doutoraba en terceiro de COU e xogaba ao fútbol en todas as categorías do Porriño Industrial».
Viaxe especial
«Un inesquecible de dous meses pola India. Ata fixen de extra nun rodaxe en Bollywood dous ou tres días, e me querían para outra película, pero declinei».