«Non podo mirar para ela que me fai chorar»

Ao longo de todos estes anos, desenvolvendo o meu labor no Museo Fernando Blanco de Cee, tocoume vivir moitas anécdotas e algunha que outra vivencia que lembrarei por sempre. O dicionario da Real Academia Galega utiliza dúas acepcións para definir a palabra anécdota. Por un lado dinos que se trata dunha narración breve dun suceso curioso ou interesante que normalmente é pouco coñecido, e por outro defínea coma un feito que carece de relevancia.

Neste apartado das anécdotas terían cabida moitas situacións, a maioría relacionadas cos nenos e nenas que nos visitan, como, por exemplo, a daquel raparigo que, despois de atender á explicación sobre un dos óleos que o gran Federico de Madrazo fixo do fundador do Instituto e da antiga Escola das Nenas, asegurábame que acababa de cruzarse con el (con Fernando Blanco) na Alameda de Cee. Aínda que lle asegurei que debía ser un dobre, o certo é que o cativo foi para a casa non demasiado convencido.

Pola contra, as vivencias podemos definilas coma experiencias significativas na vida dunha persoa. E para min, a que relato a continuación, foi sen dúbida unha delas, posto que foi a primeira vez que alguén compartiu comigo o que significou o Instituto Fernando Blanco para moitos ceenses e xente da contorna que estudaron entre os seus centenarios muros de pedra.

A vivencia en cuestión protagonizouna unha persoa da que obviarei o seu nome, pero do que si direi que era un home moi coñecido e apreciado na vila da Xunqueira. Ao pouco de inaugurarse o Museo veu visitalo. Entrou devagar e saudoume. Devolvín o saúdo e, como sempre, ofrecinlle a posibilidade de poder guialo polas instalacións.

—«Non fai falta. Coñezo todo isto perfectamente. Grazas», respondeu.

Saboreando cada espazo da planta baixa, comezou a mirar con calma todas e cada unha das vitrinas: primeiro as dedicadas á capela do instituto, logo ás centradas no gabinete de agricultura, o curruncho do debuxo, os óleos de Madrazo e Carreño... E mentres, eu permanecía de pé por se nalgún momento precisaba de min. Deixou para o final a parte dedicada á materia de música, e alí quedou, paralizado como se se convertera nunha estatua de sal.

Ao ver que botaba moito tempo ollando os instrumentos musicais, acheguieme, e cando estaba ao seu carón ollei como unha bágoa corría pola súa meixela.

Asusteime e preguntei:

—Atópase ben?

—«Mellor ca nunca, podes crerme», dixo coa voz entrecortada. «Ves esa mandolina? Non te imaxinas a de veces que a tiven nas miñas mans cando era mozo. E non te imaxinas a de veces que pensei nela, incluso soñeina. A alegría que me invade é tan, tan grande, que non podo volver máis feliz para a casa ao comprobar que segue existindo e que non se perdeu co inexorable paso do tempo».

Volveu algunha vez máis ao Museo antes do seu pasamento, e ao marchar sempre me dicía: «Non podo mirar para ela que me fai chorar».

Mercada no 1907-1908

A mandolina que temos no Museo pertence ao modelo Noluoca da casa Jérôme Thibouville-Lamy & Cie, con establecementos en París e Mirecourt. Mercouse durante o curso 1907-1908 xunto con outros 39 instrumentos musicais coa finalidade de ampliar a colección de material didáctico da materia de música, impartida xa no instituto dende o 1888 da man, nun primeiro momento, do profesor Jesús García e, posteriormente, da súa filla Ofelia García.

É un instrumento de catro ordes dobres de cordas, e tal como a coñecemos hoxe en día, ten a súa orixe a finais do século XVII, coa aparición da mandolina napolitana, comezando a difundirse e popularizarse cun repertorio ao que contribúen compositores como A. Scarlatti ou F. Conti. Xa no século XVIII, Vivaldi escribe varios concertos para mandolina, e a partires desa época, coa axuda de compositores e intérpretes, créase unha extraordinaria afección que converte ao instrumento en protagonista tanto nos salóns mais refinados coma nos ambientes máis populares. Un sinal inequívoco da súa fama é que o afamado Antonio Stradivari era un reputado construtor de mandolinas, dispoñendo de varios padróns para a súa fabricación artesá.

Este episodio relatado é unha mostra clara e evidente do sentimento de gratitude que a veciñanza de Cee ten, ou debería de ter, cara os centros educativos nacidos da xenerosidade e gran corazón do noso máis ilustre veciño, pois non debemos esquecer que, por moitos anos que pasen, a débeda que temos contraída con eles é eterna e impagable.