«Gusto desa extraordinaria experiencia de descubrir a miña obra como algo estraño a min mesmo»
31 oct 2008 . Actualizado a las 02:00 h.Ribeira, luns á noitiña, nun lugar preto do peirao. É a primeira vez que nos vemos e isto fai do encontro algo especial non só porque aínda están frescas na miña memoria as interesantes reflexións do seu último ensaio, senón tamén porque cando un está diante dun psiquiatra ten a sensación de intemperie, de estar diante de alguén capaz de imaxinar a paisaxe intricada dos nosos pensamentos. Mais as primeiras palabras xa derruban esa impresión de autoridade e axiña me decato de que estou cun home entrañable e próximo.
Luco, que é como se coñece en Ribeira a Fidel Vidal Pérez, é un humanista que ía para oftalmólogo. «Aquilo non me chistaba. Así que falei co meu cátedro, don José Villamil, e marchei para o manicomio de Toén onde aprendín a profesión. Un psiquiatra faise nos manicomios. Son un produto manicomial».
Para os ourensáns, Toén é un lugar mítico que nacera como leprosería, mais como non había doentes dabondo, virou nun psiquiátrico. «Aquel ano foi unha experiencia marabillosa. Cabaleiro chegaba ás veces de noite con algún capítulo do libro que estaba a escribir e facíame partícipe do proceso de creación dos seus Temas psiquiátricos , que serían no futuro libros referenciais, e pedíame a miña opinión».
Nada de saudade
Percibo na euforia das súas palabras un nada de saudade no que arde unha lembranza de gratitude para esa experiencia ourensá. «Alí aprendín moito doutros compañeiros e da facilidade que o ser humano ten para diagnosticar. Unha noite chamaron ao manicomio para que fosemos por un tolo subido nun pao da luz, e o compañeiro que atendeu o teléfono preguntoulle ao interlocutor que quen diagnosticara a aquel home. Houbo un silencio e o meu compañeiro espetoulle que de momento só era un home subido no poste da luz e a quen había que chamar era á Garda Civil».
Durante un rato percorremos a súa andaina profesional que o leva ao País Vasco e logo á Coruña. Pero agora falamos da súa obra artística. «De primeiras a miña era unha pintura matérica, na liña de Tàpies. Experimentaba con po de mármore, area e outros elementos que ían dende retallos dos catálogos das moblerías até contrachapados riscados a coitelo. Agora hai nas miñas obras unha función erótica no sentido de tapar e destapar. Tamén probei co gravado xunta un artista de Bangladesh, e cando tiro as pranchas gusto desa experiencia de o descubrir como algo estraño a min mesmo. É unha extraordinaria experiencia emocional na relación co obxecto. Gusto desa alteridade cando vexo a obra coma se fose allea».
A pintura ocupa un lugar destacado na conversa. «Admiro no creador esa parte humana de crer no que está a facer. Velaí a Mondrián, teimoso coas verticais, que lle retirou a palabra a un que lle dixo que tamén unha oblicua podía dar dinamismo a un cadro. Ou Miró, que, cando houbo de deixar París, só levou as constelacións coas que estaba a traballar».
Sorprende o seu entusiasmo cando fala de pintores como Rothko, Pollock, Picasso, Goya ou Velázquez. De Van Gogh lembra unha fascinante exposición dos seus debuxos, primarios, case escolares, e nesta altura, xorde detrás do pintor o psiquiatra para corrixir un diagnóstico. «Van Gogh non era esquizofrénico, padecía porfiria. Tiña crises e internábano, pero unha vez fóra volvía ser o pintor xenial, coa súa historia mística, a súa loita persoal. A xenialidade non vén pola doenza o mesmo que a poesía non vén polas drogas ou o alcohol».
A poesía
Pregúntolle pola poesía, outro dos seus grandes amores. «A poesía ten que ter unha parte emocional. Cando a dis en voz alta é algo semellante a cantar unha canción. Ten un sentido de saboreo, misterioso. As cousas non se saben se non se saborean». Cando chegamos á súa faceta esporádica de ensaísta, Fidel asegura que el non é un ensaísta ao uso. «Só son un lector no sentido estrito da palabra. Tomo notas dun tema e a partir dese momento comezo a traballar nel. Non me considero ensaísta, apenas un lector raro que sente un tremendo pracer diante de textos telúricos, que mesmo non chega a entender».
Cae a noite sobre Ribeira e despídome de Fidel coa sensación de ter asistido, máis que a unha sesión terapéutica, a unha lección de vida.