É luns: 4 de agosto de 1958. Unha certeza: tiña 9 anos. Outra: era un día das festas na honra da Virxe de Exipto da parroquia boirense de Abanqueiro. Todo o demais son conxecturas, ou caprichos da memoria. Mais anos despois, na pel da nosa lembranza segue viva a pegada da traxedia que vivimos naquela data. Contra a noitiña, xogaba no campo da romaría con outros rapaces á típica guerra de petardos. Soaba a música na ardente noite do verán. Os mozos e mozas bailaban. Os maiores escoitaban a orquestra ou bebían nas táboas que facían de barra dos chiringuitos. Todo era ledicia.
Na mañá dese día, tiña entrado no porto de Vilagarcía o Cabo Razo (Cabo Raso, entre nós) para cargar taboleiros de madeira. O buque levaba na adega leite condensado, conservas, sosa cáustica e lingotes de ferro. E, sobre as 22.30 horas, zarpou da dársena con destino Málaga. O seu capitán, sen que se saiba o motivo, en vez de pór proa ao canal para saír da ría de Arousa, emproou a noite pola ruta dos barcos anónimos, aqueles que só levan as adegas cheas de feixes de apertas, bicos e despedidas definitivas. Caeu no enfeitizo da media noite e seguiu as liñas de atracción do imán dos cons da punta da Barsa, situada a 500 metros do Chazo, lugar da parroquia que vivía as súas festas principais.
Nós continuabamos xogando entre o po nun cornecho do campo da romaría alleos a calquera mal presaxio. Aínda que, iso soubémolo máis tarde, no momento do impacto estremeceuse a iluminación, baixo a que quedou suspendida a poalla. Un pouco despois, todo mudou de cara. Escoitáronse chíos, berros, mesmo choros. De súpeto, parou a orquestra. Todo se detivo, mesmo se conxelou o tempo. As malas noticias propáganse coa velocidade dos lóstregos. Nada daquilo, do que aconteceu aquela noite, esquecemos. A súa ferida segue na nosa memoria. Logo nosas nais colléronnos das mans e leváronnos para as casas. Cando chegamos, aquela noite fonda coma o mar, os cans non deixaron de ouvear. Entón soubemos que alguén morrera.
Xa era o 5 de agosto no calendario. E efectivamente, con 260 toneladas de mercadoría abordo, o buque, de 96,86 metros de eslora, bateu contra os baixos con enorme violencia e afundiuse en cinco minutos. Ficou de costado, escorado a babor, a uns 18 metros de profundidade e a 200 da baliza da Barsa. Ademais da carga, o vapor contaba cunha tripulación de 39 mariñeiros e levaba cinco pasaxeiras: tres francesas e dúas vascas. Logo de encallar entre os cons, a noite poboouse de náufragos exhaustos na loita por acadar a mallante mentres a corrente os arrastraba cara a fóra da ría.
Houbo 31 sobreviventes e 13 mortos (dez tripulantes e tres pasaxeiras). Seis ou sete (a cifra é imprecisa) dos mariñeiros eran da nosa parroquia, mais só morreu un home da aldea de Triñáns, que deixou viúva e catro fillos.
Baixo un ceo limpo, estrelado, os náufragos non vían sinal algún. Non había paxaros, nin gaivotas, para seguir o seu rastro. Estaban a soas coa noite, co silencio inmóbil das pedras. Tampouco había faro algún que os guiase ou chamase quedamente. Só percibían ao lonxe brillos tramposos. Mais un ouvido afinado escoitou voces laiándose e pedindo auxilio. Era un dos tripulantes dun racú a remos de 5,5 metros de eslora que andaba ao boliche. Os mariñeiros remaron ata a zona do naufraxio (daquela non había lanchas foraborda nin a ría estaba sementada de bateas). Tiraron co peixe ao mar e rescataron once persoas. Leváronas ata Cabo de Cruz, onde foron atendidas na panadería de Saborido.
Compañeiros, soaron as campás naquela noite infecunda? Tal vez nós non nos lembremos diso, mais naquela noite fracasada, si que aprendemos unha cousa: os cans tamén choran polos mortos.