Unha escritora cuxa vida se apagou este mércores pasado, pero que latexa con forza en todo aquilo que repousa nos seus libros.
15 sep 2017 . Actualizado a las 05:10 h.A lectura, sábese ben, posibilita moitas veces descubertas marabillosas, desas que deixan pouso para sempre. A miña experiencia coa obra de Xohana Torres -nunca a tratei, nunca a coñecín, nunca a vin- modúlase nunha dirección que talvez non sexa a habitual, mais tampouco resulta privativa. No ano 1988 a profesora María do Carme Ríos Panisse exercía como profesora na Facultade de Filoloxía da USC: nunha listaxe de libros de obrigada lectura que facilitou ao seu alumnado apuntaba o título A outra banda do Íberr, de Xohana Torres. O cartucho tiña dúas cargas: a primeira reivindicaba o teatro, ese xénero tan deostado; a segunda apuntaba á traxectoria dunha autora da que case nada sabiamos.
Tras serios atrancos para atopar algún exemplar, pois o libro publicárase por Galaxia case vinte e cinco anos atrás, con cuberta e ilustracións de Xohán Ledo, demos con el. A busca pagou a pena pois aquel libriño foi fascinante: era posible tanta modernidade conceptual no teatro galego daquela altura? Era posible suxerir tantas cousas nunha escrita que conxugaba á mantenta distopía e realidade? Era, sen dúbida. Sempre é precisa a faísca para prender o lume. Esa faísca, ese acto de mediación do que fala o pedagogo francés Philippe Meirieau, regalóunola Ríos Panisse. Eu nunca lle dei as grazas e fágoo aquí con sinceridade porque aquela invitación disfrazada de lectura obrigatoria desatou en min a necesidade de saber máis dunha voz única que, xa por forza, seguín e admirei desde a igualmente innovadora novela Adiós, María, pasando polos libros pioneiros na literatura infantil e xuvenil ata, claro é, a súa poesía: de Do sulco a Elexías a Lola, quen o dubida, latexa o espírito creador indómito de Torres de mans dunha ansia rebordante de orixinalidade e perfeccionismo. Por extensión, deixou un ronsel no eido do maxisterio literario sen ter vontade de ser mestra de nada. E isto ocorre moi poucas veces.
Se cadra polo que contaba, sempre que podo, reivindico a importancia de ler a Xohana Torres. Un curso tras outro o alumnado de cuarto da ESO estráñase diante da lectura do célebre poema Penélope, incluído en Tempo de ría e que remata «Eu tamén navegar». Deseguido veñen as preguntas: «Que é un oráculo?», «quen é Penélope?, pero hai varias Penélopes?». As máis das veces respóndense sen que eu interveña e resulta marabilloso asistir a eses diálogos. Neses momentos gústame pensar que vai haber alguén, de alí a un tempo, que camiñe pola vida acompañada por esta nova Penélope que Xohana Torres nos ensinou a amar. A poesía tamén é iso. Camiñarán máis sabias, libres e independentes, conscientes de quen son grazas a unha escritora cuxa vida se apagou este mércores pasado, pero que latexa con forza en todo aquilo que repousa nos seus libros.