Para entender as claves da demanda presentada pola Avogacía do Estado co fin de reverter o Pazo de Meirás ao patrimonio público debemos remontarnos a dous veráns atrás, cando a Fundación Franco anunciaba a xestión das visitas a ese ben, obsequiándonos para a ocasión cunha verborrea de apoloxía franquista.
A nova provocación dos Franco tería daquela, e por primeira vez, unha decidida resposta institucional. Naquel agosto de 2017 a vicepresidenta da Deputación provincial anunciaba a constitución dunha Xunta Pro Devolución que instaría a ilegalización da fundación franquista e traballaría nunha estratexia histórica-xurídica para a recuperación do Pazo a custe cero para as arcas públicas.
Daquela o volume Meirás: un pazo, un caudillo, un espolio, realizado polo historiador Manuel Pérez Lorenzo e un servidor, era aínda un borrador pendente de impresión. Foi Goretti Sanmartín quen pediunos que aportaramos ese borrador xunto aos documentos históricos que nos serviron para reconstruir o proceso do espolio. Este material foi remitido ao profesor de Dereito administrativo Xavier Ferreira, quen non tardou en dar coa chave do asunto. O Pazo de Meirás fora adquirido a Manuela Esteban Collantes pola Junta Pro Pazo en 1938 e escriturado ante notario. Venta que se volve a realizar en fraude de Lei en 1941 entre a quen xa non era propietaria e Franco. Completaría o informe outro histórico redactado polos historiadores Emilio Grandío e o propio Manuel Pérez Lorenzo.
Despois virá a publicación do volume sobre Meirás, a constitución da comisión de expertos por parte do Parlamento galego e a unanimidade das forzas políticas galegas. O Pazo de Meirás chegou a mans de Franco de xeito irregular, mantívose desde as administracións públicas e tivo a consideración de residencia oficial onde se celebraban consellos de ministros e actos públicos. Non había dúbida do carácter público do Pazo de Meirás.
En febreiro deste ano recibín a chamada do director xeral para a Memória, Fernando Martínez, e celebramos unha reunión na sede do Ministerio de Xustiza o día 20, onde interesouse polas fontes documentais coas que traballabamos. Acordamos poñelas a disposición da Avogacía do Estado xunto coa nosa colaboración.
Onte ese inxente traballo -tamén da Avogacía do Estado- daba un paso fundamental. Confiemos agora que a Xustiza faga honra ao seu nome.