Paixón é un substantivo polisémico. O dicionario defínea, contraditoriamente, como a acción de padecer ou o contrario á acción, como un estado pasivo ou unha afección vehemente. Neste contexto bélico tan cruel, cando o factor humano perde valor cada día, a procura activa da paixón pode contribuír a mitigar a anorexia do espírito.
Padecer ou gozar? Cando nos dispoñemos a escoitar/presenciar a Paixón segundo Mateo temos que estar abertos á emoción chea de claroscuros, a degustar lentamente o transo da dor entre o paroxismo e o consolo. Estamos ante unha das obras máis sublimes da historia da música. Se, ademais, a compartimos entre amigos afíns percibimos como un sentimento ecuménico circula a través desa adecuación perfecta dos textos de Picander sobre o Evanxeo coa música de Bach, enfiados nunha partitura que vén sendo a estrutura que sustenta pensamento e sentimento.
A pesar de que un concelleiro de Leipzig puxera como condición para contratar a Bach a de non compoñer obras «excesivamente teatrais», o cantor de Santo Tomás tiña claro que, para conmover as conciencias dos fieis, cumpría facerlles revivir a paixón de Cristo. A dramatización ou ritualización de Peter Sellars cumpre con éxito este propósito desde a primeira invocación do coro da Radio de Berlín. Mark Padmore, o evanxelista, representa na acción escénica o papel de Cristo, que canta Christian Gerhaher fóra do escenario. Magdalena Ko?ená e Camilla Tilling evocan con intensidade as emocións máis humanas das Marías. Thomas Quasthoff, na súa derradeira actuación en público, conmove nas arias de barítono. E así todos, solistas, coro e músicos da Filharmónica de Berlín, divididos en dúas sección, van compoñendo ese fresco admirable baixo a dirección de Simon Rattle nunha versión que logra transmitir a profundidade filosófica da narración; case todos eles, por certo, pasaron en algún momento por Compostela.
Tres séculos despois da súa creación, a obra, á marxe do seu simbolismo confesional, aproxímanos máis ca nunca ao espiritual. A música é a arte máis completa, non é necesario saber demasiado; como dicía Debussy, «non hai teoría, só hai que escoitar, o pracer é a lei». O racional é a partitura, o intelectual son as ideas que inspiran o libreto, o emocional despréndese naturalmente da imbricación entre texto e música na interpretación. Desa conxunción emana a beleza sublime, ese minuto de silencio final que ninguén se atreve a romper cun aplauso.