Paulo Vicente, presidente de la asociación Rapa das Bestas: «A Rapa precisa ser declarada BIC inmaterial»
PONTEVEDRA
Ve difícil el futuro por la falta de relevo para asumir el trabajo invisible en el monte los 365 días al año
09 jun 2024 . Actualizado a las 05:00 h.Paulo Vicente (Pontevedra, 1981) vive a caballo entre el mar y la montaña. De lunes a viernes trabaja como profesor en Cedeira y los fines de semana recarga las pilas pateando los montes de Sabucedo (A Estrada). Lleva en vena el ADN de la parroquia. Antes de caminar siquiera, su padre ya lo había subido a una besta. Después, de niño, subió muchas veces al monte para supervisar a los caballos salvajes. «Entón non tiñamos o Land Rover coma agora. Subiamos seis quilómetros a pé polo monte e baixabamos as bestas a man, cunha cabezada e unha corda nunha pata» recuerda Paulo con nostalgia.
«En Sabucedo, toda a vida está ligada ás bestas. Cando te das conta estás nesto», comenta intentando explicar cómo llegó a presidir la directiva de la asociación Rapa das Bestas. Él entró por primera vez en el curro a los ocho años. «Entón a Rapa facíase no curro vello. Para todos os rapaces de Sabucedo era algo moi especial. Era o noso sitio de xogos infantís. Alí xogabamos ao hockey con paus de paraugas ou ao cachibote», cuenta. «Ao medrar nese mundo, aloitar non che da medo. Entras de moi pequeno ao curro para coller potriños e vas aprendendo. Aprendes que detrás dunha besta cega non te podes poñer porque son desconfiadas ou que se hai dous cabalos xuntos tes que ter coidado porque se poden levantar... Todo iso valo mamando desde pequeno», explica. «Hai un sistema de acompañamento no que te vas criando. Eu empecei con Juan, Raúl, Míchel, Touriño, Pepiño,... A Rapa une moito ás distintas xeracións en Sabucedo», cuenta.
Paulo dejó de aloitar al asumir la presidencia de la asociación Rapa das Bestas en el año 2019, pero está deseando volver al ruedo. «Agora métome a desparasitar, pero non a aloitar porque non me da a cabeza para todo. Para aloitar tes que estar centrado no que estás», cuenta.
En cuatro años, espera poder dar el relevo y volver al curro. De momento, le toca torear con otros temas que a veces requieren más energía que el cuerpo a cuerpo con las bestas.
«A Rapa é todo o ano»
«A Rapa é moito máis do que se ve no curro. A Rapa é todo o ano. Os 365 días do ano. É coidar as bestas e o monte, facer peches, son molladuras, discusións ás veces, pedir desculpas aos veciños cando as bestas lle van comer nas súas plantacións... É tamén o Musa que organizamos no Samaín, son os concertos,... Son tarefas que che van collendo todo o ano. A rapa no curro é só o final do proceso, o culmen. Sen todo ese traballo previo non habería Rapa», explica Paulo Vicente.
Desde la asociación Rapa das Bestas no se cansan de repetir que la Rapa es «un ano enteiro de traballo», como refleja la película Rapa. El documental, de Alejandro Enríquez. «Os tres días da Rapa é cando vén a Sabucedo todo o mundo. Pero o inverno é duro», dice Paulo Vicente.
«A Rapa precisa axuda porque ten moitas ameazas», explica el presidente. «Unha delas son os cuatreiros. Seguen faltando bestas. Outra é o lobo. Nós non estamos pola súa desaparición, pero hai que ter un control e, se hai baixas, a administración ten que facerse cargo. Agora mesmo é complexo. As bestas levan o chip no pescozo, pero o lobo vai á anca é ao pescozo. Se o animal xa está comido, o chip pode estar na cagada dun lobo. Ou dun xabaril. Nunha besta morta no monte remexen o xabaril, o voitre, a xeneta... Ademáis, cando chega a haber chip e axudas, tardan en pagalas», cuenta el presidente de la Rapa.
Los parques eólicos
La otra amenaza son los parques eólicos. «Sabucedo vai quedar completamente rodeado de muíños». «Vanlle afectar os de Cabanelas, Castrelo e máis directamente o de Campo das Rosas —na zona de baixa das bestas—, Touriñán III-2, Rosa dos Ventos e Porto Vidros. Algún está paralizado cautelarmente. E agora están tramitando a través do Ministerio os de Xubrintas e Alamaceiras. Vanse abrir pistas, van rebentar balsas de auga que non están rexistradas, van causar que as bestas baixen ás aldeas durante as obras e van modificar o hábitat, ademais da afección visual e paisaxística á Rapa», resume Paulo Vicente.
El presidente ve difícil el futuro de la Rapa. «Nos anos 90 había 800 bestas no monte. Agora hai 400 e só 350 traíbles ao curro porque as outras están moi lonxe. Ademáis, agora non hai relevo xeracional para mirar polo monte e as bestas todo o ano. O futuro pasa pola declaración da Rapa como BIC inmaterial para protexer a tradición e profesionalizala. É unha loita que temos. A Rapa é a Rapa porque hai bestas, senón non é nada», sentencia.
Es profesor de enseñanza secundaria de música e imparte clases en el IES Punta Candieira de la localidad de Cedeira, donde reside entre semana.
Además de la Rapa y el monte, la música es otra de sus grandes aficiones. Toca en varios grupos (Los Eternos, Gato Piojoso o Bichos Jazz Band). Su disco preferido es Radio Bemba de Manu Chao. Su libro favorito, Coltan, de Vázquez Figueroa.