Regístrate gratis y recibe en tu correo las principales noticias del día

Hallazgo en el Arquivo Histórico Diocesano de Santiago: «Atopamos nunha caixa 35.000 negativos dunha Galicia dos anos 70 que xa desapareceu»

Olalla Sánchez Pintos
Olalla Sánchez SANTIAGO

VIVIR SANTIAGO

Las imágenes fueron tomadas por el cura y teólogo Salvador Ares Espada, encargado de hacer inventario de las 1.070 parroquias del Arzobispado de Santiago. Pero en sus viajes, en un 600, y con una cámara, documentó también las forma de vida en Galicia, con escenas cotidianas, fiestas populares y retratos de personas anónimas. Varios cientos de imágenes ya se pueden consultar «online»

29 mar 2025 . Actualizado a las 05:00 h.

Los trabajadores del Arquivo Histórico Diocesano de Santiago aún recuerdan con asombro el día en el que al revisar la documentación que había legado antes de fallecer a la institución el cura y teólogo Salvador Ares Espada (Pontedeume; 1928-2012), delegado de la Comisión Diocesana de Arte Sacra de la diócesis compostelana, encontraron una caja con 35.000 negativos. «Salvador Ares cedera ao Arquivo sobre todo unha gran biblioteca. No 2022 estabamos revisando a súa documentación cando atopamos esa caixa. Nun primeiro momento pensamos que serían negativos de pezas litúrxicas, pero ao ver as primeiras imaxes xa nos demos conta de que coa súa cámara, unha Yashica, tamén documentara a forma de vida na Galicia dos anos 70», pone en valor Damián Porto, uno de los técnicos del archivo.

Salvador Ares, sacerdote y profesor del Instituto Teológico Compostelano y de la Facultade de Filosofía e Letras de la Universidade de Santiago, dedicó años a elaborar un inventario de bienes muebles de la diócesis compostelana, recorriendo sus 1.070 parroquias, en un amplio territorio que se extiende desde Cangas hasta cerca de As Pontes de García Rodríguez. En ese proceso, documentó fotográficamente los bienes artísticos de cada una, pero, al mismo tiempo también inmortalizó una Galicia en plena transformación política y social.

0 seconds of 5 minutes, 17 secondsVolume 90%
Press shift question mark to access a list of keyboard shortcuts
00:00
05:17
05:17
 
Pie de foto. Firma

«El ía aos distintos lugares no seu Seat 600 e, como se aprecia nos negativos aparecidos, ademais de rexistrar retablos, imaxinería ou enxovais litúrxicos, nesas paradas tamén fotografaba escenas da vida cotiá de parte da sociedade galega», valora Beatriz Cancelada, también técnico en el archivo.

Cedidas por el Arquivo Histórico Diocesano

«Empezamos a positivar… e lembro que nos reunimos todos arredor do ordenador. Entre as imaxes había comidas familiares, retratos, festas populares, mercados, vistas de monumentos, como do mosteiro de Carboeiro, en Silleda, ou do casco histórico de Santiago, nunha fotografía feita desde o monte Pedroso… Unha das primeiras imaxes que vimos foi realizada en Almofrei, unha parroquia do municipio de Cerdedo-Cotobade. Ao ver a esa muller nun carreiro, co carro de bois detrás, xa reparabas na importancia etnográfica dos negativos», reflexionan los técnicos. «Das fotos só temos breves anotacións feitas por Salvador Ares coa súa ubicación», añaden.

«O conxunto preséntase case como un retrato psicosociolóxico do que era a Galicia nos anos 70; unha Galicia que xa desapareceu. Salvador Ares fixo imaxes que non se van volver repetir…», subraya Damián Porto, señalando a un mural con varias fotografías instalado en el archivo. «Entre as imaxes vese dende xente facendo augardente en San Mamede de Amil, en Moraña, ata oficios ou procesións antigas e tamén desaparecidas», incide el técnico. «Impresionan moito os retratos, como o desa nena que mira de fronte á camara en Santo Estevo de Abellá, en Frades», señala Beatriz Cancelada, aclarando que, hasta el momento, no hubo retratados que se acercasen hasta el archivo para preguntar por fotografías de ellos o de sus antepasados.

Cedidas por el Archivo Histórico Diocesano

Desde el 2022, los trabajadores del Arquivo Histórico Diocesano empezaron a escanear y a tratar los negativos, logrando ya digitalizar más de 6.900. «Nestes anos preparamos moitas imaxes para dous libros que se editaron, un coa Deputación de A Coruña e outro coa de Pontevedra, con varias das fotografías feitas por Salvador Ares en ambas provincias. No 2023 tamén se fixo en San Martiño Pinario -donde se sitúa el archivo- unha exposición. Aínda así, é agora, con moitas imaxes xa accesibles online, cando entendemos que todo o legado de Salvador Ares transcenderá aínda máis», razona Damián Porto, aludiendo a la Topoteca Compostela, una plataforma en la que desde este 2025 se pueden contemplar por internet varios cientos de imágenes del patrimonio de la diócesis compostelana, un proyecto centrado principalmente en la colección de Salvador Ares.

«Aínda queda moito traballo por diante. Os traballos de subida das imaxes continuarán nos vindeiros meses, pero parte deses 35.000 negativos dos que ninguén sabía xa se poden consultar», celebran.